دست نویس

---

سخنهای بلند و نیکو را فراموش مکن که سخن بر تخت شاهی تاج است

نوشتن یا نگارش عملی است که بشر بوسیله آن اندیشه‌هایش را مصور می‌کند با اختراع نوشتن گام بزرگی در تمدن برداشته شد. نوشتن دو کارکرد اصلی دارد: ۱- ثبت اطلاعات ۲- نشر اطلاعات کارکرد عمده سخن گفتن نشر اطلاعات و برقراری ارتباط با دیگران است اما دلیل ابتدایی نوشتن، ترس انسان از فراموشی و نیاز به ثبت وقایع و دانسته‌ها بوده‌است
حدوداً شش هزار سال پیش دهقانان مصری که موظف بودند مقداری از محصولات کشاورزی خود را به عنوان مالیات به فرعون بدهند تصویر سبد را به تعدادی که پرداخت کرده بودند بر دیوارهای خانه خود حک می‌کردند.

به بیانی دیگر نوشتن یا نگارش نوعی رسانهٔ مجازی برای انتقال اطلاعات است که با آن می‌توان مفاهیم و اندیشه‌ها را بیان و صورت‌بندی کرد، و یا آنها را پرورش و اشاعه داد.

نوشتن همچنین عملی است که به کمک آن می‌توان اطلاعات و اندیشه‌ها را تحلیل، بررسی و بازبینی کرد. نگارش، می‌تواند به عنوان ابزاری برای استدلال و استنتاج و ابهام‌زدایی بکار رود.

اطّلاعات یا آگاهش در کوتاه ترین تعریف، "داده‌های پردازش شده" است. داده ها(data) مواد خام بالقوه معنی داری هستند که ما آن ها را در راستای شناختن و فهمیدن و حتی تفسیر چیزها، کالاها، رویدادها یا هرگونه هستی ای که در جهان واقعیت و یا دنیای خیال یافت می شوند، به واسطه روش های پژوهشی، ابزارهای شناختی مانند دستگاه زبان، احساسات پنچ گانه، ذهن و مغز و حتی تجربه خود به دست می آوریم. اطلاعات، آگاهی های به دست آمده از عنصرها و رویدادهای جهان هستی است. به زبان محدود تکنیکی، مجموعه ای از نمادهای زبانی معنی دار و پیوسته درباره موجودات است . اطلاعات در زبان انگلیسی(information)از نظمی ساختاری و ذاتی خبر می دهد.

از منظر فلسفه، اطّلاعات مفهومی چندشکلی (polymorphic) و چندمعنایی (polysemantic) است.

دَست‌نِوِشته یا نُسخه خَطی به کتاب‌ها و نوشته‌هایی می‌گویند که به‌وسیله گونه‌ای قلم و با دست نوشته شده باشد.

دست‌نویسی در خاورزمین و بویژه ایران پیشینه‌ای بسیار کهن دارد. در روزگاران کهن فرمانروایان معمولاً در دربار خود دیوان نگارش (دبیرخانه) برپا می‌کردند تا نگارنده‌ها در آن به نوشتن دستنوشته‌ها یا رونویسی آنها بپردازند. پدید آوردن رونویس‌های نفیس‌تر از روی دست‌نویس‌های پیشین یکی از فعالیت‌های دلخواه درباریان پیشین یوده است.

مفهوم دست‌نوشته را در بیشتر زبان‌های اروپایی با واژه لاتینی manuscript بیان می‌کنند که از دو واژه manu- (دست) و script (نوشته) تشکیل شده است.

دست‌نوشته‌های فارسی بسیاری اکنون در ایران، هند، افغانستان، ترکیه و دیگر کشورها در قالب کتاب، مرقع یا تک‌برگ وجود دارد که در بهترین موزه‌ها و کتابخانه‌ها نگهداری می‌شود و از ارزش بالایی برخوردارند.

از نسخه‌های خطی موجود در ایران تعداد ۳۲۰ هزار عدد دارای شماره ملی هستند.